แม่น้ำสาละวิน

แม่น้ำสาละวิน (อังกฤษ: Salween River; พม่า: သံလွင်မြစ်; ไทยถิ่นเหนือ: ; กะเหรี่ยงสะกอ: ဃိၣ်လီၤကျိ โคโหล่โกล) เป็นแม่น้ำสายที่ยาวเป็นอันดับที่ 26 ของโลก ยาว 2,800 กิโลเมตร และเป็นแม่น้ำที่มีความยาวเป็นอันดับสองของภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ รองมาจากแม่น้ำโขง มีต้นกำเนิดจากการละลายของหิมะเหนือเทือกเขาหิมาลัย ไหลผ่านจังหวัดปกครองตนเองชนชาติลีซอ นู่เจียง มณฑลยูนนาน ประเทศจีน ที่ซึ่งเรียกแม่น้ำนี้ว่า แม่น้ำนู่ หรือ นู่เจียง (จีน: 怒江) หมายถึง "แม่น้ำพิโรธ" ชาวไทใต้คงเรียกแม่น้ำนี้ว่า แม่น้ำคง (ᥑᥨᥒᥰ ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ "ไทใต้คง") และผ่านรัฐฉาน รัฐกะยา รัฐกะเหรี่ยง ประเทศพม่า ซึ่งเป็นแม่น้ำกั้นพรมแดนระหว่างพม่ากับไทยที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน และไหลลงมาบรรจบกับแม่น้ำเมย หลังจากนั้นแม่น้ำสาละวินจึงไหลวกกลับเข้าประเทศพม่าและไหลลงสู่มหาสมุทรอินเดียที่อ่าวเมาะตะมะ รัฐมอญ

แม่น้ำสาละวิน ตาน-ลวีน (พม่า: သံလွင်; Thanlwin; สัทอักษรสากล: [θàɰ̃lwɪ̀ɰ̃]) นู่เจียง (จีน: 怒江; พินอิน: Nù Jiāng)
แม่น้ำสาละวินในรัฐฉาน ประเทศพม่า
แผนที่บริเวณลุ่มน้ำของแม่น้ำสาละวิน
ชื่อท้องถิ่น	རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ། (ทิเบต) Gyalmo Ngulchu (ทิเบต) ကၟံင့်ယှောတ်ခၠေါဟ် (กะเหรี่ยงโปตะวันออก) ဃိၣ်လီၤကျိ (กะเหรี่ยงสะกอ) သာန်လာန်, မႄႈၼမ်ႉၶူင်း (มอญ) ခြုံꩻ (กะเหรี่ยงปะโอ) ၼမ်ႉၶူင်း (ไทใหญ่)
ที่ตั้ง
ประเทศ	จีน  พม่า  ไทย
มณฑล (จีน)	เขตปกครองตนเองทิเบต, ยูนนาน
รัฐ (พม่า)	ฉาน, กะยา, กะเหรี่ยง, มอญ
จังหวัด (ไทย)	แม่ฮ่องสอน
ลักษณะทางกายภาพ
ต้นน้ำ
• ตำแหน่ง	นักชู เขตปกครองตนเองทิเบต ประเทศจีน
• พิกัด	32°43′47″N 92°13′58″E / 32.72972°N 92.23278°E / 32.72972; 92.23278
• ระดับความสูง	5,432 เมตร (17,822 ฟุต)
ปากน้ำ	ทะเลอันดามัน
• ตำแหน่ง	เมาะลำไย รัฐมอญ ประเทศพม่า
• พิกัด	16°11′39″N 97°35′00″E / 16.19417°N 97.58333°E / 16.19417; 97.58333
• ระดับความสูง	0 เมตร (0 ฟุต)
ความยาว	3,289 กิโลเมตร (2,044 ไมล์)
พื้นที่ลุ่มน้ำ	324,000 ตารางกิโลเมตร (125,000 ตารางไมล์)
อัตราการไหล
• ตำแหน่ง	สามเหลี่ยมปากแม่น้ำสาละวิน ทะเลอันดามัน
• เฉลี่ย	6,600 m^3/s (230,000 cu ft/s) to 211 km^3/a (6,700 m^3/s)
• ต่ำสุด	2,300 m^3/s (81,000 cu ft/s)
• สูงสุด	32,600 m^3/s (1,150,000 cu ft/s)
อัตราการไหล
• ตำแหน่ง	เมาะลำไย รัฐมอญ ประเทศพม่า
• เฉลี่ย	6,391.9 m^3/s (225,730 cu ft/s)
อัตราการไหล
• ตำแหน่ง	เมาะตะมะ รัฐมอญ ประเทศพม่า
• เฉลี่ย	5,217.5 m^3/s (184,250 cu ft/s)
อัตราการไหล
• ตำแหน่ง	พะอัน รัฐกะเหรี่ยง ประเทศพม่า
• เฉลี่ย	4,722.3 m^3/s (166,770 cu ft/s) (Period: 2009-2013)5,280 m^3/s (186,000 cu ft/s)
• ต่ำสุด	1,743 m^3/s (61,600 cu ft/s)
• สูงสุด	17,080 m^3/s (603,000 cu ft/s)
อัตราการไหล
• ตำแหน่ง	จังหวัดปกครองตนเองชนชาติลีซอ นู่เจียง ประเทศจีน
• เฉลี่ย	1,437 m^3/s (50,700 cu ft/s)
ลุ่มน้ำ
ลำน้ำสาขา
• ซ้าย	, , , , แม่น้ำปาย, แม่น้ำเมย,
• ขวา	, , , ,

แม่น้ำสาละวินมีต้นกำเนิดที่เดียวกับแม่น้ำโขง และแม่น้ำแยงซี โดยแบ่งแยกออกจากกันอย่างชัดเจนจากต้นกำเนิด และเนื่องจากเป็นน้ำที่เกิดจากการละลายของหิมะ อุณหภูมิของน้ำในแม่น้ำสาละวินจึงมีความเย็นกว่าน้ำในแม่น้ำอื่น ๆ ในประเทศไทย บางช่วงมีความลึกมากและน้ำไหลแรง

นอกจากนี้ในประเทศจีน พื้นที่ลุ่มน้ำและแม่น้ำสาละวิน เป็น 1 ในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำ 3 สายในเขตเทือกเขาเหิงต้วน ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น "แหล่งมรดกโลก" ร่วมกับ แม่น้ำโขง และ แม่น้ำแยงซี ในเขตพื้นที่มณฑลยูนนาน ภายใต้ชื่อ พื้นที่คุ้มครองแม่น้ำขนานสามสายแห่งยูนนาน โดยพื้นที่ดังกล่าว นับได้ว่าเป็นสถานที่แห่งหนึ่งบนโลกที่มีความอุดมสมบูรณ์และความหลายหลายทางชีวภาพสูง

ลำน้ำสาขา

ลำน้ำสาขาซึ่งไหลลงแม่น้ำสาละวินทั้งทางตรงและทางอ้อม แบ่งตามระบบลุ่มน้ำประธาน ประกอบด้วย

ลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำสาละวิน

• แม่น้ำปาย ต้นกำเนิดจากทิวเขาถนนธงชัย ในอำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ไหลลงทางใต้ของแม่น้ำสาละวินในพม่า
• แม่น้ำยวม ต้นน้ำจากเขาที่อำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน ไหลลงแม่น้ำเมยที่อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน
• แม่น้ำเมย ต้นน้ำเกิดที่โคดโพโชในประเทศพม่า แล้วไหลเป็นเส้นกั้นเขตแดนระหว่างไทยกับพม่าในอำเภอแม่สอด อำเภอแม่ระมาด อำเภอท่าสองยาง จังหวัดตาก และอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน แล้วไหลเข้าประเทศพม่าลงสู่แม่น้ำสาละวิน

เขื่อน

ตามลำน้ำสาละวินมีโครงการสร้างเขื่อนหลายแห่ง แต่ละที่ก็มักเป็นประเด็นทางด้านการเมือง

• เขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำขนาด 7,110 เมกะวัตต์ ในรัฐฉาน ตรงข้ามอำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

• ในรัฐกะเหรี่ยง ขนาด 600 เมกะวัตต์

• (สาละวินชายแดนตอนบน) แก่งเว่ยจีบริเวณชายแดนพม่า-ไทย (เขตอุทยานแห่งชาติสาละวิน) ขนาด 4,000-5,600 เมกะวัตต์

• (สาละวินชายแดนตอนล่าง) ในเขตอุทยานแห่งชาติสาละวิน ขนาดประมาณ 900 เมกะวัตต์

• แก่งฮัตจีในรัฐกะเหรี่ยง ขนาด 600 เมกะวัตต์

พันธุ์ปลา

ดูบทความหลักที่ ปลาที่พบในลุ่มแม่น้ำสาละวิน

ชนิดพันธุ์ปลาที่พบในแม่น้ำสาละวิน จัดได้ว่ามีปริมาณน้อยกว่าปลาที่พบในลุ่มน้ำใกล้เคียง อย่าง แม่น้ำเจ้าพระยา หรือแม่น้ำโขง โดยชนิดพันธุ์ปลามีความใกล้เคียงกับปลาที่พบในประเทศอินเดีย ที่อยู่ไกลออกไปนับพันกิโลเมตรมากกว่าชนิดพันธุ์ปลาที่พบในประเทศไทย และหลายชนิดเป็นปลาเฉพาะถิ่นที่ไม่พบในที่แห่งอิ่น เช่น ปลากดหมูสาละวิน, ปลากดหัวเสียม, ปลาหยะเค, ปลาแค้ขี้หมู, ปลากระทิงจุด เป็นต้น และยังมีอีกหลายชนิดที่ยังไม่ได้มีการค้นพบ

อ้างอิง

1. "中国科学家确定雅鲁藏布江等四条国际河流源头" (ภาษาจีน). ScienceNet. 2011-08-22. สืบค้นเมื่อ 2021-02-03.
2. Lehner, B., Verdin, K., Jarvis, A. (2008): New global hydrography derived from spaceborne elevation data. Eos, Transactions, AGU, 89(10): 93–94.
3. "Myanmar: Third GMS Corridor Town Development Project" (PDF). 2017.
4. Baronas, J. Jotautas; Stevenson, Emily I.; Hackney, Christopher R.; Darby, Stephen E.; Bickle, Michael J.; Hilton, Robert G.; Larkin, Christina S.; Parsons, Daniel R.; Myo Khaing, Aung; Tipper, Edward T. (2020). "Integrating Suspended Sediment Flux in Large Alluvial River Channels: Application of a Synoptic Rouse-Based Model to the Irrawaddy and Salween Rivers". Journal of Geophysical Research: Earth Surface. 125 (9). Bibcode:2020JGRF..12505554B. doi:10.1029/2020JF005554. ISSN 2169-9003.
5. "Bilin".
6. Harunur, Rashid; Alexandra, T. Gourlan; Brittany, Marche; Kaylyn, Sheppard; Nabil, Khélif (2019). "Changes in Indian Summer Monsoon Using Neodymium (Nd) Isotopes in the Andaman Sea During the Last 24,000 years" (PDF). Earth Systems and Environment. 3 (2): 105. Bibcode:2019ESE.....3..105R. doi:10.1007/s41748-019-00105-0. S2CID 198422435.
7. "Salween Delta".
8. CHAPTER 5 NATURAL CONDITION SURVEYS (PDF).
9. "Lower Salween".
10. "Upper Salween".
11. งานวิจัยปกากญอ. วิถีแม่น้ำ วิถีป่า ของปกากญอ สาละวิน งานวิจัยปกากญอ. เชียงใหม่ : เครือข่ายแม่น้ำเอเชียตะวันออกเฉียงใต้, 2548. 135 หน้า. หน้า 43. ISBN 974-9367-75-8
12. "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-02-22. สืบค้นเมื่อ 2007-05-22.
13. อาเซียน แม่น้ำ และความยาว เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากไทยพีบีเอส
14. หน้า 94, สำรวจสาละวิน ก่อนสิ้นชื่อ โดย กิตติพงษ์ จารุธาณินทร์, ชวิน ตันพิทยคุปต์. "Aqua Survey". นิตยสาร Aquarium Biz ปีที่ 5 ฉบับที่ 55: มกราคม 2015

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ แม่น้ำสาละวิน
• ศูนย์ข่าวสาละวิน
• ข้อมูลเกี่ยวกับลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำสาละวิน