ภ ม ร ฐศาสตร อ งกฤษ geopolitics ค อ การศ กษาเก ยวก บผลกระทบทางภ ม ศาสตร มน ษย และกายภาพ ท ม ต อการเม องและความส มพ นธ ระ

ภูมิรัฐศาสตร์ (อังกฤษ: geopolitics) คือ การศึกษาเกี่ยวกับผลกระทบทางภูมิศาสตร์ (มนุษย์และกายภาพ) ที่มีต่อการเมืองและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ แม้ว่าภูมิรัฐศาสตร์มีความเกี่ยวข้องกับกลุ่มประเทศและความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้น แต่ก็อาจมุ่งเน้นถึงสถานะอื่น ๆ ของรัฐอีกสองชนิด คือ รัฐอิสระโดยพฤตินัยซึ่งได้รับการรับรองอย่างไม่สมบูรณ์ และความสัมพันธ์ระหว่าง เช่น รัฐรวมอันเกิดจากการใช้ระบอบสหพันธรัฐ สมาพันธรัฐ หรือกึ่งสหพันธรัฐ

ในระดับของความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ภูมิรัฐศาสตร์เป็นวิธีการในการศึกษานโยบายต่างประเทศเพื่อทำความเข้าใจ อธิบาย และคาดการณ์พฤติกรรมการเมืองระหว่างประเทศจากตัวแปรทางภูมิศาสตร์ ซึ่งรวมถึง ภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ประชากรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติ และวิทยาศาสตร์ประยุกต์ของการประเมินในระดับภูมิภาค

ภูมิรัฐศาสตร์มุ่งเน้นถึงในพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ โดยเฉพาะอาณาเขตทางน้ำและภายใต้ความสัมพันธ์กับ ในทางวิชาการภูมิรัฐศาสตร์ทำหน้าที่ในการวิเคราะห์ประวัติศาสตร์และสังคมศาสตร์โดยอ้างถึงภูมิศาสตร์ภายใต้ความสัมพันธ์ทางการเมือง มีกลุ่มต่าง ๆ ที่หลากหลายนอกเหนือจากทางวิชาการที่แสดงถึงการคาดการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์ รวมถึงกลุ่มไม่แสวงหาผลกำไรและสถาบันเอกชนที่แสวงหาผลกำไร (เช่น นายหน้าซื้อขายหลักทรัพย์ และบริษัทที่ปรึกษา) หัวข้อของภูมิรัฐศาสตร์ประกอบด้วยความสัมพันธ์ระหว่างผลประโยชน์ของตัวกระทำการทางการเมืองระหว่างประเทศและผลประโยชน์ที่มุ่งเน้นถึงเนื้อที่ พื้นที่ หรือองค์ประกอบทางภูมิศาสตร์อันเกี่ยวข้องกับการสร้างระบบภูมิรัฐศาสตร์ "" โจมตีทฤษฎีคลาสสิกทางภูมิรัฐศาสตร์โดยสะท้อนบทบาททางการเมืองหรือแนวคิดเพื่อมหาอำนาจในช่วงยุคและหลังยุคของจักรวรรดินิยม

คริสโตเฟอร์ ก็อกวิลต์ (Christopher Gogwilt) และนักวิจัยอื่น ๆ ได้ใช้คำว่าภูมิรัฐศาสตร์เพื่ออธิบายภาพกว้าง ๆ ของแนวคิด โดยทั่วไปหมายถึง "คำพ้องของความสัมพันธ์ทางการเมืองระหว่างประเทศ" โดยเฉพาะ "เพื่อบ่งบอกถึงโครงสร้างระดับโลกของความสัมพันธ์ดังกล่าว" ซึ่งสร้างขึ้นใน "ช่วงต้นศตวรรษที่ 20 สำหรับวิทยาศาสตร์เทียมของภูมิศาสตร์การเมือง" และทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์เทียมอื่น ๆ ของและ

การแข่งขันด้านทรัพยากรน้ำมันและแก๊สระหว่างประเทศเป็นหนึ่งในจุดสนใจหลักของวรรณกรรมทางภูมิรัฐศาสตร์ในช่วงหลังสงครามโลกเป็นต้นไป ตั้งแต่ ค.ศ. 2010 เกิดแขนงใหม่ทางภูมิรัฐศาสตร์ขึ้นโดยมุ่งเน้นถึงความสัมพันธ์ทางอำนาจระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับพลังงานทดแทน

การเปลี่ยนแปลงของภูมิรัฐศาสตร์

การเปลี่ยนแปลงของภูมิรัฐศาสตร์โลก 20 ครั้งล่าสุด ได้แก่

ปี	วันที่	ทวีป	ประเทศ/ดินแดน	เหตุการณ์	การเปลี่ยนแปลงอาณาเขตของรัฐ	การเปลี่ยนแปลงของรัฐบาล	ความร่วมมือระหว่างประเทศ
ค.ศ. 2023 (พ.ศ. 2566)	26 กรกฎาคม	แอฟริกา	ไนเจอร์	การรัฐประหารยึดอำนาจรัฐบาลไนเจอร์ โดยสภาแห่งชาติเพื่อการคุ้มกันบ้านเกิดเมืองนอน (ซีเอ็นเอสพี) ส่งผลให้ระบอบการปกครองโดยกองทัพได้รับการรื้อฟื้นจากการปกครองโดยพลเรือนในรอบ 13 ปี	ไม่	ใช่	ไม่
	30 สิงหาคม	แอฟริกา	กาบอง	การรัฐประหารยึดอำนาจรัฐบาลกาบอง โดยคณะกรรมการเพื่อการเปลี่ยนผ่านและฟื้นฟูสถาบัน (ซีทีอาร์ไอ) ส่งผลให้ระบอบการปกครองโดยกองทัพได้รับการรื้อฟื้นจากการปกครองโดยพลเรือนในรอบ 59 ปี	ไม่	ใช่	ไม่
	20 กันยายน	เอเชีย	อาร์ทซัค อาเซอร์ไบจาน	สาธารณรัฐอาร์ทซัคที่ไม่ได้รับการยอมรับ เริ่มการเจรจาเพื่อกลับรวมเข้ากับประเทศอาเซอร์ไบจาน หลังจากการบุกโจมตีทางทหารอีกครั้ง	เจรจา	เจรจา	ไม่
	7 ตุลาคม		อิสราเอล ปาเลสไตน์	เกิดสงครามขึ้นระหว่างประเทศอิสราเอลและกลุ่มนักรบชาวปาเลสไตน์ที่นำโดยฮะมาส หลังจากที่ฮะมาสเปิดฉากรุกรานและโจมตีประเทศอิสราเอลครั้งใหญ่จากฉนวนกาซา	สงคราม	สงคราม	สงคราม
	27 ตุลาคม		อิสราเอล ปาเลสไตน์	กองทัพอิสราเอลเปิดฉากโจมตีฉนวนกาซา	สงคราม	สงคราม	สงคราม
	6 ธันวาคม		พม่า	รัฐชินซึ่งเป็นขบวนการก่อการร้ายได้ประกาศเอกราชจากประเทศพม่า หลังจากแนวร่วมแห่งชาติชินรับรองรัฐธรรมนูญของตน โดยมีเมืองแคมป์วิกตอเรียเป็นศูนย์กลางบริหาร	สงคราม	สงคราม	ไม่
ค.ศ. 2024 (พ.ศ. 2567)	1 มกราคม		อาร์ทซัค อาเซอร์ไบจาน	สาธารณรัฐอาร์ทซัคที่ไม่ได้รับการยอมรับถูกยุบและรวมเข้ากับประเทศอาเซอร์ไบจานหลังจากประกาศเอกราชตั้งแต่ ค.ศ. 1991 กรุงสเตพานาแกร์ตสูญเสียสถานะเมืองหลวงให้แก่กรุงบากูของอาเซอร์ไบจาน	ใช่	ใช่	ไม่
	7 มีนาคม	ยุโรป	สวีเดน	ประเทศสวีเดนเข้าร่วมเป็นสมาชิกขององค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ (เนโท) นับเป็นการขยายพันธมิตรครั้งที่ 10	ไม่	ไม่	ใช่
	1 เมษายน	แอฟริกา	โซมาเลีย	พุนต์แลนด์ซึ่งเป็นดินแดนปกครองตนเองประกาศว่าจะดำเนินการเป็นรัฐอิสระจากประเทศโซมาเลียเป็นการชั่วคราว ท่ามกลางข้อพิพาทเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงรัฐธรรมนูญโซมาเลีย โดยมีนครการอเวเป็นศูนย์กลางบริหาร	เจรจา	เจรจา	ไม่
	19 เมษายน	เอเชีย	อาร์มีเนีย อาเซอร์ไบจาน	ประเทศอาร์เมเนียได้ยกหมู่บ้านร้างสี่แห่งตามแนวชายแดนติดกับประเทศอาเซอร์ไบจาน ได้แก่ บากันนิส อีริม, อาซากึ เอิสคีปารา, เซย์ริมลี และคีซีลฮาชีลี ซึ่งยึดครองมาตั้งแต่ช่วงสงครามนากอร์โน-คาราบัคครั้งที่หนึ่งคืนแก่ประเทศอาเซอร์ไบจาน	ใช่	ไม่	ไม่
	25 เมษายน	อเมริกาเหนือ	เฮติ	รัฐบาลเปลี่ยนผ่านได้รับการจัดตั้งขึ้นในประเทศเฮติหลังจากสงครามแก๊งที่ทำให้อดีตนายกรัฐมนตรีโจเซฟ ฌูแตต้องลาออก ซึ่งนำไปสู่การการลอบสังหารประธานาธิบดีฌอเวอแนล มออีซใน ค.ศ. 2021	ไม่	ใช่	ไม่
	6 กรกฎาคม	แอฟริกา	ไนเจอร์ บูร์กินาฟาโซ มาลี	เจ้าหน้าที่ระดับสูงจากประเทศบูร์กินาฟาโซ, ไนเจอร์ และมาลี พบกันที่กรุงนีอาเม เพื่อร่วมลงนามในสนธิสัญญาสำหรับพันธมิตรรัฐซาเฮลหลังจากที่กองทัพของทั้งสามเข้ายึดอำนาจในสามประเทศนี้เมื่อไม่นาน	ไม่	ไม่	ใช่
	1 ตุลาคม	เอเชีย	อิสราเอล เลบานอน	กองทัพอิสราเอลเปิดฉากรุกรานเลบานอนตอนใต้ส่งผลให้ความขัดแย้งระหว่างอิสราเอลและฮิซบุลลอฮ์ทวีความรุนแรงมากขึ้น	สงคราม	ไม่	สงคราม
	3 ตุลาคม		บริเตนใหญ่ ( บริติชอินเดียนโอเชียนเทร์ริทอรี) มอริเชียส	สหราชอาณาจักรตกลงที่จะยกอำนาจอธิปไตยของกลุ่มเกาะชากอสให้กับประเทศมอริเชียส ยกเว้นฐานทัพอากาศดิเอโกการ์เซียซึ่งจะยังคงอยู่ภายใต้การควบคุมร่วมกันของสหราชอาณาจักรและสหรัฐเป็นเวลาอย่างน้อย 99 ปี ข้อตกลงดังกล่าวอยู่ระหว่างการสรุปผลโดยสนธิสัญญาอย่างเป็นทางการระหว่างทั้งสองประเทศ	เจรจา	ไม่	ไม่
	27 พฤศจิกายน		ซีเรีย	กลุ่มฝ่ายค้านซีเรียเปิดฉากการโจมตีครั้งใหญ่ซึ่งถือเป็นการโจมตีครั้งใหญ่ครั้งแรกในสงครามกลางเมืองซีเรียนับตั้งแต่การหยุดยิงที่เมืองอิดลิบเมื่อเดือนมีนาคม ค.ศ. 2020	ไม่	สงคราม	ไม่
	8 ธันวาคม		ซีเรีย	สาธารณรัฐอาหรับซีเรีย (บะอษ์) ล่มสลายหลังจากฝ่ายค้านซีเรียสามารถยึดเมืองหลวงกรุงดามัสกัสได้	ไม่	ใช่	ไม่
	8 ธันวาคม		อิสราเอล ซีเรีย	กองทัพอิสราเอลเปิดฉากรุกรานที่ราบสูงโกลันถือเป็นการรุกรานแผ่นดินซีเรียครั้งแรกนับตั้งแต่สงครามยมคิปปูร์	สงคราม	ไม่	สงคราม
	17 ธันวาคม		มอริเชียส บริเตนใหญ่ ( บริติชอินเดียนโอเชียนเทร์ริทอรี)	รัฐบาลมอริเชียสที่ได้รับการเลือกตั้งใหม่ถอนตัวจากข้อตกลงกับสหราชอาณาจักร ซึ่งสหราชอาณาจักรตกลงที่จะยกอำนาจอธิปไตยของกลุ่มเกาะชากอสให้แก่ประเทศมอริเชียสและขอให้มีการเปิดการเจรจาใหม่อีกครั้ง	เจรจา	ไม่	ไม่
ค.ศ. 2025 (พ.ศ. 2568)	19 มกราคม		อิสราเอล ปาเลสไตน์	อิสราเอลและฮะมาสเริ่มใช้ข้อตกลงหยุดยิงที่ตกลงกันเมื่อวันที่ 15 มกราคม ข้อตกลงดังกล่าวเป็นการอำนวยความสะดวกในการแลกเปลี่ยนตัวประกันชาวอิสราเอลและนักโทษชาวปาเลสไตน์ และยังช่วยให้ได้รับความช่วยเหลือจากนานาชาติ	เจรจา	ไม่	ใช่
ค.ศ. 2025 (พ.ศ. 2568)	29 มกราคม		ซีเรีย	สาธารณรัฐอาหรับซีเรีย (บะอษ์) ถูกยุบโดยนิตินัยโดยรัฐบาลเปลี่ยนผ่านซีเรีย	ไม่	ใช่	ไม่

ดูเพิ่ม

แก๊สธรรมชาติและหมวดหมู่:ท่อส่งแก๊สธรรมชาติ
เขตอิทธิพล
ทวีปยูเรเชีย
เทวาธิปไตย
ปืน เชื้อโรค และเหล็กกล้า
เลเบินส์เราม์

อ้างอิง

Devetak et al. (eds), An Introduction to International Relations, 2012, p. 492.
Overland, Indra (2015). "Future Petroleum Geopolitics: Consequences of Climate Policy and Unconventional Oil and Gas". researchgate.net: 3517–3544. doi:10.1002/9781118991978.hces203 – โดยทาง Researchgate.
Evans, G & Newnham, J., (1998), "The Penguin Dictionary of International relations", Penguin Books, London, UK. ISBN 0-14-051397-3
Fidelity. "2015 Stock Market Outlook", a sample outlook report by a brokerage house.
McKinsey Insights & Publications. "Insights & Publications".
Vladimir Toncea, 2006, "Geopolitical evolution of borders in Danube Basin"
Mehmet Akif Okur, "Classical Texts Of the Geopolitics and the "Heart Of Eurasia", Journal of Turkish World Studies, XIV/2, pp.76-90 https://www.academia.edu/10035574/CLASSICAL_TEXTS_OF_THE_GEOPOLITICS_AND_THE_HEART_OF_EURASIA_Jeopoliti%C4%9Fin_Klasik_Metinleri_ve_Avrasya_n%C4%B1n_Kalbi_ http://tdid.ege.edu.tr/files/dergi_14_2/mehmet_akif_okur.pdf
Gogwilt, Christopher (2000). The Fiction of Geopolitics. Stanford University Press. p. 1. ISBN 978-0804737319. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-12-18. สืบค้นเมื่อ 2016-02-24.
Jason Dittmer, Jo Shar (2014). Geopolitics: An Introductory Reader. Routledge. p. 64.
Deudney, Daniel. "Geopolitics as Theory: Historical Security Materialism" (PDF).
Overland, Indra; O'Sullivan, Meghan; Sandalow, David; Vakulchuk, Roman; Lemphers, Nathan; Begg, Harry; Behrens, Arno; Bhatiya, Neil; Clark, Alex (2017-06-30). The Geopolitics of Renewable Energy. Harvard University.{{cite book}}: CS1 maint: date and year (ลิงก์)

บรรณานุกรม

Amineh, Parvizi M.; Houweling, Henk. Central Eurasia in Global Politics. London: Brill Academic Publishing. Introduction; Chapter 11.
Ankerl, Guy (2000). Global communication without universal civilization. INU societal research. Vol. 1. Geneva: INU Press. ISBN 2-88155-004-5.
Devetak, Richard; Burke, Anthony; George, Jim, บ.ก. (2011). An Introduction to International Relations. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-60000-3.
Diamond, Jared (1997). Guns, Germs, and Steel.
(2014). Teoreti?ari klasi?ne geopolitike: ciklus predavanja. Podgorica: Centar za gradjansko obrazovanje. ISBN 978-86-85591-43-3.
Munoz, J. Mark (2013). Handbook on the Geopolitics of Business. Edward Elgar Publishing : UK. ISBN 9780857939746
O'Loughlin, John; Heske, Henning (1991). Kliot, N; Waterman, S (บ.ก.). From War to a Discipline for Peace. The Political Geography of Conflict and Peace. London: Belhaven Press.
Spang, Christian W. (2006). Spang, C. W.; Wippich, R.H. (บ.ก.). Karl Hausofer Re-examined: Geopolitics As a Factor within Japanese-German Rapprochement in the Inter-War Years?. Japanese-German Relations, 1895–1945: War, Diplomacy and Public Opinion. London. pp. 139–157.
Spang, Christian W. (2013). Karl Haushofer und Japan. Die Rezeption seiner geopolitischen Theorien in der deutschen und japanischen Politik. Munich: Iudicium. ISBN 978-3-86205-040-6.
Venier, Pascal (2010), "Main Theoretical Currents in Geopolitical Thought in the Twentieth Century", L'Espace Politique, vol. 12, no 3, 2010.

แหล่งข้อมูลอื่น

Geopolitical Realism เก็บถาวร 2018-10-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน บทความสัจนิยมทางภูมิรัฐศาสตร์
Geopolitical International Council over Middle East – International Affairs Council over Middle East เก็บถาวร 2018-08-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
(ฝรั่งเศส) The Eyes of the World is a French geopolitical website, based on the legacy of the French geopolitcal School, focused on the analysis of the most important world news.
"Geopolitics of India and Greater India" (1943) by
Global Consulting Services – Geopolitical Information Service AG, founded by H.S.H Prince Michael of Liechtenstein. All content is written by leading global experts in their respective fields.

[1] Devetak et al. (eds), An Introduction to International Relations, 2012, p. 492.

[:1-2] Overland, Indra (2015). "Future Petroleum Geopolitics: Consequences of Climate Policy and Unconventional Oil and Gas". researchgate.net: 3517–3544. doi:10.1002/9781118991978.hces203 – โดยทาง Researchgate.

[3] Evans, G & Newnham, J., (1998), "The Penguin Dictionary of International relations", Penguin Books, London, UK. ISBN 0-14-051397-3

[financeExample-4] Fidelity. "2015 Stock Market Outlook", a sample outlook report by a brokerage house.

[mckinseyExample-5] McKinsey Insights & Publications. "Insights & Publications".

[6] Vladimir Toncea, 2006, "Geopolitical evolution of borders in Danube Basin"

[7] Mehmet Akif Okur, "Classical Texts Of the Geopolitics and the "Heart Of Eurasia", Journal of Turkish World Studies, XIV/2, pp.76-90 https://www.academia.edu/10035574/CLASSICAL_TEXTS_OF_THE_GEOPOLITICS_AND_THE_HEART_OF_EURASIA_Jeopoliti%C4%9Fin_Klasik_Metinleri_ve_Avrasya_n%C4%B1n_Kalbi_ http://tdid.ege.edu.tr/files/dergi_14_2/mehmet_akif_okur.pdf

[Gogwilt-8] Gogwilt, Christopher (2000). The Fiction of Geopolitics. Stanford University Press. p. 1. ISBN 978-0804737319. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-12-18. สืบค้นเมื่อ 2016-02-24.

[9] Jason Dittmer, Jo Shar (2014). Geopolitics: An Introductory Reader. Routledge. p. 64.

[10] Deudney, Daniel. "Geopolitics as Theory: Historical Security Materialism" (PDF).

[11] Overland, Indra; O'Sullivan, Meghan; Sandalow, David; Vakulchuk, Roman; Lemphers, Nathan; Begg, Harry; Behrens, Arno; Bhatiya, Neil; Clark, Alex (2017-06-30). The Geopolitics of Renewable Energy. Harvard University.{{cite book}}: CS1 maint: date and year (ลิงก์)