มุขนายกมหานคร

ตามการจัดระเบียบองค์การแบบอิปิสโคปัลในคริสตจักร สมณศักดิ์มุขนายกมหานคร (อังกฤษ: Metropolitan bishop;Metropolitan) หมายถึงอัครมุขนายกหรือมุขนายกประจำมุขมณฑลที่เป็นมหานคร (มหานครคือมณฑลของโรมัน ภาคคริสตจักร หรือเมืองหลวงของแคว้น)ชาวออร์โธดอกซ์ในประเทศไทยจะเรียกว่า พระสังฆราชมหานคร

อาร์ชบิชอป มุขนายกมหานครแห่งศาสนจักรรัสเซียออร์โธด็อกซ์ ณ กรุงมอสโก

ก่อนที่จะมีสมณศักดิ์ชั้นอัครบิดร ในคริสตจักรตะวันออกถือว่ามุขนายกมหานครเป็นสมณศักดิ์ชั้นสูงสุด ผู้ดำรงตำแหน่งนี้จะปกครองคณะมุขนายก และได้รับเอกสิทธิ์พิเศษหลายประการตามกฎหมายศาสนจักรและ

สมณศักดิ์นี้เกิดขึ้นเพราะโครงสร้างการบริหารคริสตจักรยุคแรกยึดตามแบบของจักรวรรดิโรมัน กล่าวคือในเมืองหรืออาณาเขตหนึ่ง ๆ จะมีการบริหารโดยประมุขสูงสุดคนเดียวคือมุขนายก และมุขนายกประจำเมืองหลวงของมณฑล (ต่อมาคือมุขนายกมหานคร) จะมีอำนาจมากกว่ามุขนายกประจำเมืองรองซึ่งต่อมาเรียกว่าปริมุขนายก

โรมันคาทอลิก

ในคริสตจักรโรมันคาทอลิก ภาคคริสตจักรซึ่งเป็นเขตปกครองที่ประกอบด้วยหลายมุขมณฑลจะอยู่ภายใต้การบริหารของมุขนายกมหานครซึ่งมีสถานะเป็นอัครมุขนายกประจำมุขมณฑลตามที่พระสันตะปาปาแต่งตั้ง ส่วนมุขนายกประจำมุขมณฑลอื่น ๆ จะเรียกว่าปริมุขนายก

ตาม มุขนายกมหานครมีหน้าที่ต่อปริมุขมณฑล ดังนี้

1. เฝ้าดูแลศาสนจักรให้รักษาความเชื่อและวินัยอย่างเคร่งครัด ถ้ามีการละเมิดใด ๆ ต้องถวายรายงานแด่พระสันตะปาปา

2. หากปริมุขนายกละเลยหน้าที่ ให้ไปเยี่ยมเยียนมุขมณฑลเหล่านั้นแทนเมื่อสำนักพระสันตะปาปารับรอง

3. แต่งตั้งรักษาการมุขนายกตามกฎหมาย

อ้างอิง

1. "metropolitan." Cross, F. L., ed. The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press. 2005
2. ประมวลกฎหมายพระศาสนจักร บรรพ ๒ ประชากรของพระเจ้า, กรุงเทพฯ: แผนกคำสอน เขตมิสซังกรุงเทพฯ, 2543, หน้า 134-7